Υπόταση και Διατροφή

Υπόταση είναι ένας κλινικός όρος που χρησιμοποιείται για το χαρακτηρισμό της χαμηλής αρτηριακής πίεσης, η οποία συνήθως είναι σπάνια και καλοήθης κατάσταση, συναντάται κυρίως σε νεαρά άτομα και μπορεί να υποδηλώνει ανεπαρκή ροή αίματος στην καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα.
Στην καθημερινή πρακτική, η υπόταση δε θεωρείται πάθηση και δεν απαιτεί φαρμακευτική αντιμετώπιση από τη στιγμή που δεν επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Προβλήματα όμως δημιουργούνται όταν η αρτηριακή πίεση πέσει απότομα και ο εγκέφαλος στερηθεί από επαρκή παροχή αίματος. Τότε μόνο μπορούν να προκληθούν συμπτώματα, όπως ζάλη, ελαφρύς πονοκέφαλος, τάσεις λιποθυμίας, αδυναμία, αστάθεια, συσκότιση όρασης, εφίδρωση και κόπωση.
Παρόμοια συμπτώματα παρατηρούνται και όταν κάποιος σηκώνεται απότομα όρθιος από καθιστή ή ύπτια θέση. Στην περίπτωση αυτή, το φαινόμενο είναι γνωστό ως ορθοστατική υπόταση. Μείωση της συστολικής πίεσης κατά 20 mmHg ή της διαστολικής πίεσης κατά 10 mmHg μέσα σε διάστημα τριών λεπτών κατά την ορθοστασία, ορίζει την ορθοστατική υπόταση.
Ο Αμερικάνικος Σύλλογος Καρδιολογίας (ΑΗΑ) ορίζει ως υπόταση την πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά 30 mmHg από ότι είναι συνήθως, αν και συμπτώματα μπορούν να παρατηρηθούν σε ορισμένα άτομα και όταν η πίεση μειωθεί έστω και κατά 20 mmHg.

Οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε υπόταση είναι πολλές και αναφέρονται παρακάτω.
1. Η ορθοστατική υπόταση
2. Η απώλεια μεγάλης ποσότητας αίματος από τον οργανισμό μειώνει τον όγκο αίματος και προκαλεί υπόταση
3. Η αφυδάτωση. Η μη επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού οδηγεί σε απώλεια υγρών του σώματος, μείωση του όγκου αίματος και υπόταση
4. Η λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως τα διουρητικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα ναρκωτικά, τα αναλγητικά και τα αντιυπερτασικά, όταν χορηγούνται σε υπερβολικές ποσότητες οδηγούν σε υπόταση.
5. Οι διάφορες καρδιοπάθειες, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αρρυθμίες και η καρδιακή προσβολή, μειώνουν τη δυνατότητα αποστολής αίματος από την καρδιά προς την περιφέρεια με αποτέλεσμα υπόταση.
6. Η εγκυμοσύνη. Η υπόταση εμφανίζεται στις περισσότερες εγκύους κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, της εφίδρωσης και της συνακόλουθης απώλειας υγρών από τον οργανισμό τους.
7. Διάφορες παθήσεις, όπως το Parkinson, η διαβητική νευροπάθεια και η ασθένεια Addison’s των επινεφριδίων.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η αντιμετώπιση της υπότασης συνεπάγεται συγκεκριμένες αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής τους γενικά. Οι κυριότερες συστάσεις περιλαμβάνουν :
** Προσθήκη περισσότερου αλατιού στη διατροφή, που να μην υπερβαίνει όμως τα 2.5-3 γραμμάρια νατρίου την ημέρα.
** Πόση αρκετών υγρών, μη αλκοολούχων, τουλάχιστον 8 ποτήρια ημερησίως. Καλή λύση αποτελούν τα αθλητικά ποτά, που είναι πλούσια σε ηλεκτρολύτες και κυρίως σε νάτριο και κάλιο και ιδιαίτερα για άτομα που γυμνάζονται έντονα τους θερινούς μήνες. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, πρέπει να αναπληρώνονται οι απώλειες υγρών που προκαλούνται από την αυξημένη εφίδρωση.
** Κατανάλωση μήλων και εσπεριδοειδών που έχουν ωριμάσει φυσικά, τα οποία ενδείκνυνται για την υπόταση
** Σωματική άσκηση, για ενίσχυση της ροής του αίματος
** Σε περίπτωση ιώσεων, προσθήκη επιπλέον αλατιού και υγρών στο καθημερινό διαιτολόγιο
** Αποφυγή της πολύωρης έκθεσης στον ήλιο και σε ζεστό νερό, καθώς και της ορθοστασίας
** Σε περίπτωση ζάλης ή λιποθυμίας, τοποθέτηση των ποδιών σε επίπεδο υψηλότερο από το κεφάλι και κατανάλωση όσο το δυνατόν περισσότερων υγρών


Βιβλιογραφία :

American Heart Association (AHA)

Center for Disease Control (CDC)

Νικολαΐδου Άννα

Κλινική Διατροφολόγος- Διαιτολόγος, ΜSc.

Καλοκαίρι και ενυδάτωση

Κάθε καλοκαίρι, οι υψηλές θερμοκρασίες θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή πολλών ανθρώπων. Για το λόγο αυτό, ο οργανισμός μας διαθέτει ένα σύστημα ελέγχου της θερμοκρασίας του, που βασίζεται στην απώλεια της θερμότητας μέσω του ιδρώτα. Κάτω από ορισμένες ακραίες συνθήκες, όμως, το σύστημα ‘υπερφορτώνεται’ και η εφίδρωση απλώς δεν αρκεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται απότομα, με κίνδυνο να υποστούν βλάβη ο εγκέφαλος και άλλα ζωτικά όργανα.
Πράγματι, όταν η θερμοκρασία μας ανεβαίνει, χάνουμε μεγαλύτερες ποσότητες νερού μέσω του ιδρώτα. Αν δεν αναπληρώσουμε το νερό αυτό και αν το σώμα μας δε μπορεί να κατεβάσει τη θερμοκρασία του, τότε υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης.
Η εφίδρωση προκαλείται από την αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας λόγω υψηλών εξωτερικών θερμοκρασιών ή έντονης σωματικής άσκησης. Με τη διαδικασία αυτή, αυξάνει η συγκέντρωση αλατιού στο αίμα, προκαλώντας το αίσθημα της δίψας. Είναι γνωστό εξάλλου ότι η δίψα είναι το πρώτο σημάδι ότι ο οργανισμός μας βρίσκεται στα αρχικά στάδια αφυδάτωσης.
Δυστυχώς, όμως, μαζί με το νερό χάνονται και πολύτιμοι ηλεκτρολύτες, τα μεταλλικά στοιχεία που περιέχονται στα υγρά του σώματος, όπως το κάλιο, το νάτριο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το χλώριο, που είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του νευρομυϊκού συστήματος.
Είναι λοιπόν εμφανές ότι το νερό, μολονότι δεν είναι θρεπτική ουσία, είναι ουσιώδες για τη ζωή, αφού εκτός από ρυθμιστής της θερμοκρασίας του σώματος, είναι ο διαλύτης και το μέσο διασποράς στο σώμα μας, μεταφέρει θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο στα κύτταρα, τα όργανα και τους ιστούς, διατηρεί τον όγκο του αίματος, συμμετέχει στην αποβολή άχρηστων ουσιών (από τα νεφρά στα ούρα ),διευκολύνει την απώλεια βάρους και τη σωματική άσκηση.
Εξάλλου, το σώμα ενός ενήλικα περιέχει περίπου 65% νερό, ενώ στα παιδιά το ποσοστό φτάνει και στο 75%. Νερό στο σώμα μας υπάρχει παντού, από τα δόντια μέχρι τον εγκέφαλο. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι σε περίπτωση αφυδάτωσης, παρατηρούνται διαταραχές στην εγκεφαλική λειτουργία, όπως σύγχυση, πονοκέφαλοι, θόλωση, ζαλάδα και αδυναμία.
Για τους παραπάνω λόγους, η σωστή και έγκαιρη ενυδάτωση, κατά τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, όσο και κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής άσκησης, είναι ουσιαστική για τη σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
Πως όμως επιτυγχάνεται αυτή η ενυδάτωση; Νερό ως γνωστόν περιέχεται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο ποσοστό, στις διάφορες τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος και ιδιαίτερα στα φρούτα και τα λαχανικά. Άμεση ενυδάτωση επιτυγχάνεται με το νερό που πίνει κανείς, ενώ έμμεση μέσω των μεταβολικών διαδικασιών που εμπλέκονται στην παραγωγή ενέργειας, όπου και δημιουργούνται στον οργανισμό ½ λίτρο νερού καθημερινά.
Όσον αφορά στις ανάγκες του οργανισμού για ενυδάτωση, αυτές ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, όπου τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερες ανάγκες, καθώς και από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άτομο (γυναίκες σε εγκυμοσύνη, θηλάζουσες, αθλητές ή άτομα που γυμνάζονται έντονα και ασθενείς έχουν αυξημένες ανάγκες).

Πρακτικές συμβουλές για ενυδάτωση το καλοκαίρι

1) Πίνετε πολλά υγρά, ανεξαρτήτως του επιπέδου δραστηριότητας σας. Μην ξεχνάτε ότι δεν πρέπει να περιμένετε να διψάσετε για να πιείτε νερό, γιατί αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός σας έχει ήδη, ως ένα βαθμό, αφυδατωθεί. Ιδιαίτερα δε το καλοκαίρι, η κατανάλωση υγρών πρέπει να είναι μεγαλύτερη από αυτή που σας υποδεικνύει η δίψα σας.
2) Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, αφού αντί να βελτιώνουν την κατάσταση, οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερες απώλειες υγρών.
3) Καταναλώνετε καφέ με μέτρο, γιατί έχει διουρητική δράση και επιτείνει την απώλεια υγρών.
4) Αναπληρώστε τις απώλειες άλατος και ηλεκτρολυτών. Ο πιο άμεσος τρόπος επίτευξης του στόχου αυτού είναι η λήψη φαγητού και χυμών φρούτων ή αναψυκτικών (κατά προτίμηση αθλητικών ποτών).
5) Καταναλώνετε άφθονα φρούτα και λαχανικά, αφού όπως έχει ήδη προαναφερθεί, είναι πλούσια σε νερό.
6) Πίνετε καθημερινά 1 λίτρο νερού για κάθε 30 κιλά σωματικού βάρους, για την αναπλήρωση των διαφόρων απωλειών. Αν έχει ζέστη ή αν ασκείστε, να πίνετε περισσότερο νερό.
7) Πάντα να πίνετε ένα ποτήρι νερό πριν αν πάτε για ύπνο και άλλο ένα μόλις σηκωθείτε. Οι ώρες ύπνου που μεσολαβούν,είναι μεγάλο διάστημα για να μένει το σώμα χωρίς νερό.


Καλό καλοκαίρι και καλή ενυδάτωση !!!!

Νικολαΐδου Άννα
Κλινική Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc.